Hayır demek, en büyük üretkenlik hack’idir.
Bir şeyi hiç yapmamak, onu en hızlı şekilde yapmaktan bile daha hızlıdır. Yazılım dünyasında kullanılan eski bir söz vardır:
“Unutma, en hızlı çalışan kod hiç yazılmamış olandır.”
Aynı mantık hayatın diğer alanlarına da uygulanabilir.
Bir toplantının en hızlı süren hali, hiç yapılmamış olmasıdır.
Bu, artık hiçbir toplantıya katılmamalısın demek değil. Ama şunu kabul edelim: Çoğu toplantıya, projeye ve göreve “evet” diyoruz ama aslında yapmak istemiyoruz.
Bazen farkında bile olmadan kendimize gereksiz yükler yüklüyoruz.
- Biri senden bir şey ister, “Tabii ki” dersin.
- Üç gün sonra yapacaklar listene bakarsın ve kendini boğulmuş hissedersin.
- Oysa ki bu işleri yapmaya kendin “evet” dedin.
Bu yüzden, gerçekten gerekli mi? diye kendimize sormalıyız. Çoğu zaman “hayır” demek, en üretken insanın bile yapabileceği işten daha verimli bir karar olur.
Peki hayır demek bu kadar faydalıysa, neden sürekli evet diyoruz?
Neden “Evet” Diyoruz?
Çoğu zaman evet diyoruz çünkü hayır demekten korkuyoruz.
- Kaba, ukala veya bencil biri gibi görünmek istemiyoruz.
- Hayır dememiz gereken kişi, arkadaşımız, eşimiz, ailemiz veya iş arkadaşımız oluyor.
- O insanları seviyoruz, onları desteklemek istiyoruz.
İlişkilerimizde sorun yaşamamak için zamanımızı ve enerjimizi feda ediyoruz.
Ama işin ilginç tarafı şu: Ne kadar evet dersen, zamanla insanlara o kadar az yardımcı olabilirsin. Çünkü her şeyi kabul ettiğinde tükenirsin, gerçekten önemli şeyler için enerjin kalmaz.
Hayır demek zor olabilir ama nazik, net ve anlayışlı bir şekilde yapıldığında ilişkileri bozmaz.
Yine de çoğumuz evet-hayır dengesini iyi yönetemiyoruz. Çünkü evet dediğimiz şeylerin çoğu, ne bizi ne de çevremizdekileri gerçekten ileri taşıyor.
Sorun, “evet” ve “hayır” kelimelerinin ağırlığını yanlış anlamamızdan kaynaklanıyor.
Evet ve Hayır Arasındaki Fark
“Evet” ve “hayır” kelimeleri sıklıkla birbirinin zıttı olarak görülür. Ama aslında taşıdıkları yük tamamen farklıdır.
“Hayır” dediğinde sadece bir seçeneği reddedersin.
“Evet” dediğinde ise diğer tüm seçeneklere hayır demiş olursun.
Ekonomist Tim Harford bunu şöyle açıklıyor:
“Her evet dediğinde, aynı zamanda o zamanı kullanabileceğin diğer her şeye hayır diyorsun.”
Yani evet, gelecekteki zamanını ipotek altına alır.
- Hayır = Zaman kredisi → Gelecekte zamanını nasıl harcayacağını seçebilirsin.
- Evet = Zaman borcu → Bir noktada bu yükümlülüğü yerine getirmek zorundasın.
Hayır bir karardır.
Evet bir sorumluluktur.
Hayır Demenin Gücü
Bazen hayır demek, güçlü insanların sahip olduğu bir lüks gibi görülür.
Evet, güçlü ve başarılı insanların hayır deme şansı daha fazla çünkü onları destekleyen bir güvence (para, statü, yetki) vardır.
Ama şu bir gerçek:
Hayır demek sadece güçlü insanların lüksü değildir. Aynı zamanda insanı güçlü yapan stratejilerden biridir.
Hayır demek, en kıymetli varlığını korumandır: ZAMAN.
Eğer kendi zamanını korumazsan, başkaları onu senden çalar.
Yatırımcı Pedro Sorrentino bunu şöyle özetliyor:
“Zamanını korumazsan, insanlar onu senden alır.”
- Hedeflerine götürmeyen şeylere hayır de.
- Dikkatini dağıtan şeylere hayır de.
- Sadece gerçekten önemli şeylere evet de.
Steve Jobs’un dediği gibi:
“Odaklanmak, sadece yapman gereken şeye evet demek değildir. Aynı zamanda yüzlerce iyi fikre hayır demek zorunda kalmaktır.”
Hayır demek hiçbir zaman fırsatlara açık olmamak anlamına gelmez.
Bu sadece, daha odaklı evetler demek anlamına gelir.
Önce dikkat dağıtıcı şeylere hayır de.
Sonra, gerçekten değerli fırsatlara evet de.
Hayır Demeyi Nasıl Geliştirebilirsin?
Zaman içinde daha başarılı oldukça, hayır deme stratejin de değişmelidir.
- Başlangıçta, dikkat dağıtıcı şeylere hayır demeyi öğrenmelisin.
- Sonrasında, eskiden iyi görünen fırsatlara da hayır diyebilmelisin.
Başarılı oldukça, zamanının fırsat maliyeti artar.
- Önce gereksiz şeyleri temizlersin.
- Sonra sadece en iyi fırsatlara yer açmak için daha fazla şey elersin.
Buna “hayırlarını yükseltmek” (Upgrading Your No) denir.
Brent Beshore’un dediği gibi:
“Hayır demek bu kadar güçlüdür çünkü gelecekte doğru fırsata evet deme şansını korur.”
Bir noktadan sonra, hayır demeyi öğrenmeden gerçekten başarılı olmak imkansızdır.
Nasıl Hayır Diyebilirsin?
Çoğumuz çok hızlı evet diyor, çok geç hayır diyoruz.
Özellikle hayır demekte zorlanıyorsan, şu yöntemi kullanabilirsin:
Ekonomist Tim Harford, karar verirken şu soruyu sormanı öneriyor:
“Bu işi bugün yapmam gerekseydi, yine de kabul eder miydim?”
Çünkü gelecekte yapılması gereken her iş, bir noktada bugünün sorunu olur.
Eğer şu an her şeyi bırakıp yapmaya değecek kadar önemli bir fırsat değilse, belki de hayır demelisin.
Bu, Derek Sivers’in “Hell Yeah or No” yöntemine benziyor:
Eğer bir şey sana “EVEEET!” dedirtmiyorsa, HAYIR demelisin.
Hayır demek zor olabilir ama bağlılıktan kurtulmak, ona hiç girmemekten daha zordur.
Yazar Mike Dariano bunu şöyle açıklıyor:
“Bir şeye bağlanmamak, o işten çıkmaktan daha kolaydır. Hayır demek, bu spektrumun daha kolay ucunda kalmanı sağlar.”
Son Söz: Hayır Demek Üretkenliği Kurtarır
“Bir şeyi verimli şekilde yapmak kadar işe yaramaz bir şey yoktur, eğer o şey aslında hiç yapılmaması gereken bir şeyse.”
—Peter Drucker
En büyük zaman kaybı, yanlış işleri yapmak değil, gereksiz işleri yapmaktır.
Bu yüzden, optimizasyon değil, elemeye odaklan.
Hayır demek sadece üretkenliği değil, hayatını da kurtarır. 🚀🔥
Bir yanıt yazın